Melding
Op woensdagochtend 22 juni 2016 zijn twee vliegtuigen elkaar, tijdens de nadering op de Zwanenburgbaan (18C) voor Amsterdam Airport Schiphol, dichter genaderd dan de separatieminima voorschrijven. LVNL doet zelf onderzoek naar dit voorval en heeft dit voorval gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Verlies van afstand
De horizontale of verticale afstand tussen vliegtuigen tijdens de vlucht wordt aangeduid als ‘separatie’. De minimale separatie is bedoeld om het verkeer veilig te laten verlopen en daarbij de capaciteit van het luchtruim optimaal te kunnen benutten. De luchtverkeersleiding is verantwoordelijk voor het handhaven van de minimale onderlinge separatie tussen verkeersvliegtuigen die zich in het onder hen vallende verkeersgebied bevinden. Wanneer twee vliegtuigen ondanks de separatieminima te dicht bij elkaar komen dan is er sprake van een separatieonderschrijding.
De criteria voor de minimale separatie zijn zodanig ontworpen dat er voldoende tijd is om het verlies van de minimale afstand of hoogte te herstellen. Een verkeersleider doorloopt in korte tijd een aantal stappen:
- Detecteren van het afstandsverlies;
- Een inschatting maken van een effectieve oplossing;
- Communiceren van deze oplossing door instructies (hoogte, richting, snelheid) naar de vlieger(s);
- Opvolgen van deze instructies door de vlieger(s) om zo snel mogelijk de benodigde afstand of hoogte te herstellen.
Voorvallenonderzoek
De primaire taak van LVNL op het gebied van veiligheid is het onderling separeren van vliegtuigen (inclusief vliegtuigen met voertuigen op de grond). De verkeersleiding meldt voorvallen die in de praktijk optreden binnen LVNL met als doel om hier lering uit te kunnen trekken en het risico van een dergelijk voorval in de toekomst te verkleinen. Binnen LVNL worden alle gemelde voorvallen onderzocht om de veiligheid continu te kunnen verbeteren.
Situatiebeschrijving en resultaten onderzoek
Een vliegtuig van het type Embraer E190 nadert vanuit westelijke richting voor een landing op de Zwanenburgbaan. Tegelijkertijd nadert een vliegtuig van het type Boeing B737 vanuit oostelijke richting voor een landing op dezelfde landingsbaan.
De naderingsverkeersleider instrueert de Embraer te dalen naar 2.000 voet (ruim 600 meter) en de Boeing even later naar 3.000 voet (ruim 900 meter). Hiermee wordt geanticipeerd op het vervolg van beide vluchten, om een verticale afstand van minimaal 1.000 voet (ruim 300 meter) als hoogtebuffer tussen beide vluchten te realiseren.
De naderingsverkeersleider geeft de Embraer (vliegend op een oostelijke koers) te laat de instructie om rechtsaf te draaien en het signaal van het instrumentlandingssysteem van de Zwanenburgbaan te onderscheppen. Hierdoor vliegt de Embraer voorbij de verlengde koerslijn door het midden van de Zwanenburgbaan en komt daarbij in de nabijheid van de Boeing. Doordat de Embraer op het moment van indraaien nog boven de geïnstrueerde 2.000 voet vliegt wordt de beoogde hoogtebuffer van 1.000 voet niet behaald.
De naderingsverkeersleider geeft hierop beide vluchten een corrigerende instructie. De Boeing krijgt een kortstondige koersinstructie om rechtsaf weg te draaien naar het noordwesten en de crew van de Boeing meldt de Embraer in zicht te hebben. De Embraer krijgt de instructie om sneller te gaan zakken. De Embraer vervolgt zijn eindnadering en kort daarop kan ook de Boeing zijn eindnadering vervolgen.
Beide vluchten landen veilig.
Minimale afstand
Op het moment dat de Embraer voorbij de kernlijn van de Zwanenburgbaan vliegt wordt de minimale onderlinge afstand met de Boeing bereikt: 400 voet verticaal (ruim 120 meter) en 1,6 nautische mijl (ruim 2,9 kilometer) horizontaal. De separatienorm is in de fase van de nadering waarin de vluchten zich op dat moment bevinden 3 nautische mijl horizontaal - ruim 5,5 kilometer - of 1.000 voet verticaal.
Conclusie
Het voorval was het gevolg van een laat gegeven instructie door de verkeersleiding in combinatie met het ontbreken van een goede hoogtebuffer. Direct na het alsnog geven van de koersinstructie aan de Embraer om de eindnadering aan te vangen, zijn corrigerende instructies gegeven, waardoor er geen botsingsgevaar is geweest.
Classificatie: significant incident