Melding
Op zaterdag 15 juli 2017 is een sportvliegtuig zonder toestemming van de verkeersleiding het naderingsgebied van Amsterdam Airport Schiphol binnengevlogen. Hierbij kwam het in de buurt van een vliegtuig dat naderde voor de Schiphol-Oostbaan en dat zich onder controle bevond van de luchtverkeersleiding. De twee vliegtuigen zijn elkaar dichter genaderd dan de separatieminima voorschrijven. LVNL doet zelf onderzoek naar dit voorval en heeft het voorval gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Wat is een luchtruimschending?
Internationaal is een luchtruimschending als volgt gedefinieerd: “A flight into notified airspace without previously requesting and obtaining approval from the controlling authority of that airspace in accordance with international and national regulations.”
Voorvallenonderzoek
De primaire taak van LVNL op het gebied van veiligheid is het onderling separeren van vliegtuigen (inclusief vliegtuigen met voertuigen op de grond). De verkeersleiding meldt voorvallen die in de praktijk optreden binnen LVNL met als doel om hier lering uit te kunnen trekken en het risico van een dergelijk voorval in de toekomst te verkleinen. Binnen LVNL worden alle gemelde voorvallen onderzocht om de veiligheid continu te kunnen verbeteren.
Situatiebeschrijving
Een vliegtuig van het type Cessna Citation nadert vanuit zuidwestelijke richting voor een landing op de Schiphol-Oostbaan en ontvangt instructies van de naderingsverkeersleiding op Schiphol. Tegelijkertijd vliegt een sportvliegtuig van het type Cessna 172 onder begeleiding van de Schiphol torenverkeersleider in de Amsterdam Sector, het luchtruim boven de stad Amsterdam. De vlucht is onderweg van Hilversum naar Texel en vliegt kort boven de stad Amsterdam.
De torenverkeersleider informeert de naderingsverkeersleider over dit sportvliegtuig. Vervolgens wordt de torenverkeersleider door de naderingsverkeersleiding geïnformeerd over de nadering van de Cessna Citation voor de Schiphol-Oostbaan over ongeveer 15 minuten.
Op het moment dat de Cessna Citation nog ongeveer 24 nautische mijlen (circa 45 kilometer) te vliegen heeft tot de landing, informeert de torenverkeersleider de piloot van het sportvliegtuig over het verwachte verkeer voor de Schiphol-Oostbaan. Daarbij verzoekt de torenverkeersleider om het gebied rondom de eindnadering van de Schiphol-Oostbaan vrij te maken. De vlieger van het sportvliegtuig bevestigt dit.
Kort daarop verlaat het sportvliegtuig het verantwoordelijkheidsgebied van de Schiphol torenverkeersleider en meldt zich af op de frequentie. Het sportvliegtuig bevindt zich dan beneden het controlegebied van de naderingsverkeersleiding Schiphol. De maximaal toegestane vlieghoogte is daar 1.500 voet (circa 458 meter).
Onverwacht klimt het sportvliegtuig zonder toestemming van de verkeersleiding in het naderingsgebied van Schiphol tot een hoogte van ongeveer 1.700 voet (circa 518 meter). De naderingsverkeersleiding informeert de Cessna Citation, op dat moment vliegend op 2.000 voet (circa 610 meter) over het klimmende sportvliegtuig. De bemanning van de Cessna Citation meldt het sportvliegtuig in zicht te hebben. De torenverkeersleider roept de vlieger van het sportvliegtuig op, deze bevindt zich toevallig nog op de frequentie, en geeft aan dat het sportvliegtuig moet zakken onder 1.500 voet. De vlieger van het sportvliegtuig bevestigt dit, geeft aan de nadering voor de Schiphol-Oostbaan te hebben gezien en in verband met een zieke passagier per ongeluk in het gebied van de naderingsverkeersleiding Schiphol te zijn geklommen.
Luchtverkeer - meestal recreatief - dat beneden het controlegebied van de naderingsverkeersleiding van Schiphol vliegt mag daar tot een hoogte van maximaal 1.500 voet - circa 450 meter - vliegen. Het is dit verkeer niet toegestaan om binnen het controlegebied van de naderingsverkeerleiding van Schiphol te komen. De naderingsverkeersleiding van Schiphol zorgt ervoor dat het luchtverkeer onder zijn/haar controle niet beneden een minimumhoogte van 2.000 voet - circa 600 meter - komt. Op deze manier is er altijd een minimale verticale buffer van 500 voet - circa 150 meter - aanwezig tussen naderend luchtverkeer voor de luchthaven Schiphol en recreatief luchtverkeer.
Onderzoeksresultaat
Beide vluchten hebben hun vlucht zonder problemen kunnen vervolgen. De bemanningen van beide vliegtuigen hebben continu visueel contact gehad. Er waren geen achteropkomende vluchten voor de Schiphol-Oostbaan waarvoor aanvullende instructies nodig waren.
Minimale afstand
De minimale onderlinge afstand tussen de Cessna Citation en de Cessna 172 is 0,5 nautische mijl - circa 925 meter - horizontaal en 300 voet - circa 90 meter - verticaal.
Conclusie
Het voorval was het gevolg van het zonder toestemming binnenvliegen van het gebied van de naderingsverkeersleiding van Schiphol door het sportvliegtuig van het type Cessna 172. De piloot van het sportvliegtuig heeft aangegeven dat zijn passagier luchtziek werd. Dit vroeg korte tijd zijn aandacht, waardoor het vliegtuig onbedoeld in het controlegebied van de naderingsverkeersleiding van Schiphol klom. De bemanningen van de beide vliegtuigen hebben continu visueel contact gehad waardoor er geen botsingsgevaar is geweest.
Classificatie: major incident